Is Rutte een psychopaat?

In het televisieprogramma ‘Vandaag Inside’, waar Rutte dinsdagavond te gast was, werd het geopperd door Job Knoester, een strafrechtadvocaat met een grote deskundigheid als het gaat om TBS en alles dat daarmee te maken heeft. Een advocaat die een van de tien beste strafrechtadvocaten van Nederland wordt genoemd. Geen domme jongen, dus. De gastheren van Vandaag Inside deden er wat lacherig over en dat snap ik wel: Rutte was hun gast en een goed gastheer laat zijn gasten elkaar niet beledigen.

Maar was het een belediging? Ik kreeg de indruk van niet. Het was niet eens cynisme: Knoester meende het bloedserieus. Het valt niet te ontkennen, er zijn psychopaten in de wereld, en ze zoeken over het algemeen graag posities op waarin ze controle hebben over hun omgeving – en dus ook controle hebben over anderen. Direct roepen dat het een verwerpelijk idee is om dat woord te gebruiken is net zo onredelijk als niet willen erkennen dat sommige mensen autistisch zijn, bipolair of schizofreen. En zeker gezien de ongekende machtsgeilheid van Rutte, gekoppeld aan zijn onvermogen een goed bestuurder te zijn en de immense schade die de man blijft veroorzaken, is de vraag naar de psychologische opmaak van onze premier een nog niet eens zo heel erg onredelijke.

En laat ik het gewoon maar eens zeggen: er zit iets ziekelijks in de manier waarop Rutte omgaat met zijn macht, en de manier waarop hij er manisch aan vast wil houden. Het is niet normaal – al is het steeds weer een goede vraag wat ‘normaal’ nu precies is. Maar zonder er een woord voor nodig te hebben weet elk mens instinctief prima wat wel en niet ‘normaal’ is – en Rutte begint abnormale trekken te vertonen. Hij lijkt echt niets anders meer te zien dan zichzelf en zijn machtspositie.

Wat is een psychopaat? Het is een woord waar, dankzij allerlei spannende films en ook ruchtmakende zaken in de werkelijkheid, een griezelig stigma aan kleeft: een psychopaat is de meest monsterlijke mens die bestaat. Denk bijvoorbeeld aan Hannibal Lecter uit Silence of the Lambs – een man die mensen bruut vermoordt en zelfs opeet. Of, zo u wilt, een echte psychopaat: Ted Bundy, verantwoordelijk voor de gewelddadige, harteloze moorden op tientallen jonge vrouwen in de jaren ’70. Dankzij Hollywood zien we bij het woordje ‘psychopaat’ de meest enge, bloeddorstige, monsterlijke mensen voor ons, pure kwaadaardigheid – en doorgaans zijn dat mannen.

Maar psychopathie is, net zoals vele andere persoonlijkheidsstoornissen, een relatief veel voorkomend verschijnsel. De laagste schatting is dat zo’n 1% van de mensheid psychopathisch is, eentje op de honderd dus, en dan hebben we het toch over 80 miljoen mensen. Duitsland kent een bevolking van ongeveer 82 miljoen koppen – da’s dus bijna de volledige bevolking van Duitsland. En nogmaals: da’s de laagste schatting. De kans dat u of ik een psychopaat kennen is reëel. De meeste psychopaten zijn beslist niet per definitie moordzuchtig of uit op de destructie van de mensen om hen heen. Ze vertonen wel een aantal kenmerken die hen anders maken dan anderen, en zijn daarom regelmatig moeilijk in de omgang. Veel psychopaten zijn zich niet eens bewust van hun eigen psychopathie.

Is Rutte er eentje? De regel is: elke psychopaat is een narcist, maar niet elke narcist is een psychopaat. Narcisme is een soort ‘psychopathie-light’. Ik durf te stellen, met vrij grote zekerheid zelfs, dat Rutte een sterk-narcistische persoonlijkheid heeft. Narcisme bestaat ook weer in verschillende vormen; niet elke narcist wil zo nodig het middelpunt van alle aandacht zijn. Sommige narcisten zijn zelfs verlegen. Maar wat hen verbindt is de mate waarin ze hun omgeving manipuleren om zelf allerlei nare confrontaties op een afstand te kunnen houden. Het zelfvertrouwen van narcisten is wankel, in tegenstelling tot wat veel mensen denken. En die wankelheid doet hen vaak overgaan tot onredelijk gedrag, want elke confrontatie met de minder leuke kanten van zichzelf, kanten die door anderen worden afgekeurd, zal een narcist uit de weg gaan als ware het de builenpest. Narcisten hebben, dankzij dat gebrek aan zelfvertrouwen, een volslagen onrealistisch, vertekend beeld van zichzelf waarbij de narcist overtuigd is van het idee dat hij of zij bijzonder is, meer dan anderen. Kritiek is voor een narcist een keiharde aanval en men zal er dus nooit serieus op ingaan, maar enkel de kritiek proberen te ontkrachten: het is onzin, en hoe durft iemand nou zoiets te zeggen?

Dan zijn er andere kenmerken, zoals het feit dat narcisten vaak vinden dat regels niet voor hen gelden, of hun gebrek aan schuldgevoel, voortkomend uit verminderde gewetensfuncties. Het gebrek aan empathie van narcisten is wellicht hun bekendste kenmerk: men is gewoonweg niet in staat zich in een ander te verplaatsen en het interesseert de narcist ook niet. Fouten zal een narcist nooit erkennen en er dus ook nooit verantwoordelijkheid voor nemen – het ligt steevast aan iets of iemand anders. En mensen zijn als het ware objecten, stukken op een speelbord, die een narcist zal gebruiken om er zelf vooral wijzer van te worden.

Het kost niet heel erg veel moeite om bovenstaande kenmerken bij onze premier terug te vinden. Vooral zijn gewetenloosheid is iedereen nu wel bekend – dingen glijden van de man af zoals water van een eend af rolt, zoals de Britten zeggen. Niemand is nog overtuigd van het idee dat Rutte de tranen van Kirstie Rongen, een van de vele slachtoffers die Rutte maakte, ‘vreselijk’ vond afgelopen dinsdagavond. Niemand. Zijn gespeelde charme, zijn geacteerde medeleven, het is allemaal te doorzichtig. Want zijn handelingen vertellen een heel ander verhaal: zoals het een echte narcist betaamt draait in het leven van Rutte alles om Rutte. Zijn narcisme strekt inmiddels zo ver dat er een land aan kapot gaat, dat er mensenlevens zijn verwoest, dat er een economie op instorten staat en dat zelfs Grond- en Mensenrechten niet meer gegarandeerd zijn – en geen haar op zijn hoofd denkt erover om te stoppen. Niets van het leed dat hij veroorzaakt raakt hem. De paar seconden die hij zo af en toe moet wijden aan zijn slechte acteerwerk, zoals bij Vandaag Inside, zijn voor een man als Rutte met gemak te doen. En verder gaat hij zijn gang, mensen om zich heen verzamelend die hem verder kunnen helpen en vooral niet teveel echte kritiek geven, mensen die hij gebruikt en weggooit als hem dat zo uitkomt. Velen kunnen er inmiddels van meepraten.

Dus nee: aan zijn hevige narcisme twijfel ik geen moment. Maar is hij ook een psychopaat? Veel van de kenmerken zijn overeenkomend, dus het is een redelijke vraag. Om tot een werkelijke conclusie te kunnen komen is een diepgaand psychologisch onderzoek nodig. En mijn conclusies zijn enkel gebaseerd op mijn mening over het gedrag dat onze premier laat zien. Psychologie van de keukenvloer, dus. Maar ik waag toch een poging. Ik vond een ‘checklist’ – die ook vermeldt dat het niet de bedoeling is dit als diagnosemiddel te gebruiken, en terecht, want het is complex en vraagt om expertise – maar laten we voor de aardigheid de punten op die lijst eens doorwerken.

De lijst vermeldt zaken die ik hierboven al doorwerkte, en bevestigt helaas wat we weten over Rutte: gladde prater, pathologische leugenaar, veel te groot ego, manipulatief gedrag, geen berouw, geen emotionele diepgang, geen empathie, geen verantwoordelijkheidsgevoel. Dat laatste is inmiddels iedereen wel duidelijk: de vele ontwrichtende en mensenlevens verwoestende zaken die Rutte slecht tot niet afhandelt of oplost, waarin hij vrijwel nooit oog heeft voor de menselijke factor en keer op keer toont dat maatschappelijke problemen geen enkele urgentie voor hem hebben maar enkel dienen om zijn eigen macht mee te vergroten, vormen inmiddels een lijst die langer is dan de gemiddelde wc-rol. En ik herhaal nog maar eens dat Rutte geen enkel signaal geeft in te zien dat hij schade maakt en overweegt ermee op te houden. Schade boeit hem niet – winst is alles dat hij ziet. Gewetenloosheid was zelden zo goed zichtbaar in een mens.

De behoefte aan doorlopende prikkeling en actie is bij Rutte ook te zien: je kunt zeggen wat je wilt, maar de man werkt keihard, reist zich suf, moet chronisch slaap tekort komen met de uren die hij draait – maar hij lijkt het geweldig te vinden. Hij lijkt pas echt in optima forma te zijn als hij een overvolle agenda heeft – van vergadering naar vliegtuig, meetings op alle plekken van de planeet en na terugkomst, met jetlag en al, gewoon weer direct aan de slag. De meeste mensen houden zo’n bestaan niet lang vol, maar een psychopaat gedijt erop.

Opvliegendheid en een slechte zelfbeheersing worden genoemd; dit zijn kanten die Rutte minder snel aan het publiek laat zien, maar zo af en toe, bij echt lastige vragen, is te zien dat hij moeite heeft zijn woede te beheersen. Mensen die hem beter kennen spraken al eens van ‘een vaatje buskruit’ om zijn woede-uitbarstingen te beschrijven. Zelfs Van Rompuy moest het ooit ontgelden – de man uitte achteraf zijn verbazing over de heftige uitval. Rutte is achter de schermen een driftkikker die blijkbaar gevreesd wordt.

Dat hij geen doelen heeft voor de lange termijn, of zoals hij het zelf zegt: ‘geen visie’, spreekt ook al niet in zijn voordeel als kenmerk: psychopaten kijken zelden ver vooruit en hebben amper een stevig omlijnd doel. Men is eerder opportunistisch genoeg om elke situatie opnieuw af te wegen en te zien waar de persoonlijke winst zit. Rutte brengt het keer op keer als iets waar hij trots op is, zijn gebrek aan visie, alsof het grappig is – de staat van dit land bewijst dat er weinig gevaarlijker is dan een premier die niet vooruit kan kijken en geen haalbare doelen heeft.

Ook zijn gebrek aan loyaliteit aan de mensen om hem heen is bekend: als Rutte klaar met je is, zal niets hem tegenhouden je te ‘verwijderen’. Vraag het eens aan Mona Keijzer. Het gemak waarmee Rutte mensen afschrijft is inmiddels ook bekend, en het zal er, manipulatief als hij is, ongetwijfeld voor zorgen dat de mensen die hij nu om zich heen heeft hem niet snel zullen tegenspreken of bekritiseren.

Enfin, er staan nog meer punten in de lijst, zoals crimineel gedrag – en zelfs dat is op Rutte terug te voeren, die ijskoud verklaart wetten opzij te schuiven als hem dat beter uitkomt. Je mag dan premier zijn: het overtreden of negeren van wetten is nog altijd strafbaar. Seksuele losbandigheid, ook een kenmerk in de lijst, is de enige waar ik werkelijk geen uitspraak over kan doen – het persoonlijke leven van onze premier lijkt leeg te zijn. Geen echte relaties, geen liefdes, geen mensen die een rol van betekenis lijken te spelen.

Ik benadruk nogmaals dat ik geen psycholoog ben en dat bovenstaande conclusies niets anders zijn dan mijn mening over Rutte, en geen psychologisch profiel – maar als u mij zou vragen of Rutte een psychopaat is, zou ik antwoorden dat de kans verdomde groot is. En ik zou er ook bij zeggen dat wij, als burgers, er eigenlijk wel recht op hebben dat te weten. Te weten door wie we worden bestuurd en wat zijn of haar werkelijke drijfveren zijn.

Maar bovenal: we hebben er recht op te beslissen of we door zo’n persoon bestuurd willen worden. En dat recht lijkt Rutte ons te willen ontnemen. Dat vind ik zijn meest psychopathisch overkomende eigenschap. Want met wat pech komen we nooit meer van ‘m af.

Horst aan de Maas, 14 maart 2023

Luister naar André Rozendaal (psycholoog) aan het woord tijdens spreektijd van de raadsvergadering in de gemeente Horst aan de Maas op 14 maart 2023.

Oorspronkelijke video te vinden op bitchute.com